Etylenoksid i matvarer
Etylenoksyd er en gass som i enkelte land blir brukt som plantevernmiddel eller steriliseringsmiddel. Verken i EU eller i Norge er bruk av etylenoksid som plantevernmiddel eller til desinfeksjon av mat og fôr tillatt.
Studiar viser at etylenoksid kan skade arvestoffet vårt (DNA), og det er ikkje mogleg å sette trygge nivå for inntak av stoffet.
Ikkje etablert trygge nivå for etylenoksid i EU
Etylenoksid i næringsmiddel utgjer ikkje akutt helsefare, men er klassifisert som kreftframkallande. Maten vi et skal vere trygge i eit livstidsperspektiv. Det europeiske mattryggleiksorganet EFSA klarer ikkje å etablere trygge nivå for etylenoksid, og det er derfor ikkje tillate brukt i mat og fôr i Noreg og EU.
Det er samtidig viktig å hugse på at det i denne samanhengen er snakk om ulovleg bruk i utlandet på råvareingrediensar som blir brukte i svært små mengder i ferdige produkt. Om du har ete enkelte ting av det som nå blir trekt tilbake, gir ikkje dette grunn til bekymring. Det er langtids inntak som betyr noko.
Etter at bruken blei oppdaga i fjor har Mattilsynene i Europa sett spesielt på bruken av dette stoffet og det blir tatt mykje prøver. Næringane er også veldig opptatte av dette. Det er også derfor parti som inneheld etylenoksid blir oppdaga og trekt frå marknaden i heile Europa.
Er etylenoksid eit problem i Noreg?
Sidan september 2020 har det felles europeiske meldesystemet European Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) varsla om fleire matvarer på den europeiske marknaden som inneheld etylenoksid.
Dei første tilbakekallingane, hausten 2020, var matvarer som inneheldt sesamfrø frå India.
I løpet av sommaren og hausten 2021 blei vi blitt varsla om enkelte parti at johannesbrødkjernemjøl (E410), guargummi (E412) og xantangummi (E415) også inneheldt etylenoksid, har blitt levert til og distribuert til ei rekke næringsmiddelverksemder i EU og Noreg.
Johannesbrødkjernemjøl (E410), guargummi (E412) og xantangummi (E415)
- Johannesbrødkjernemjøl (E410) blir ekstrahert ut frå frøa til johannesbrødtreet
- Guargummi (E412) er eit hydrolysert stivelsesprodukt frå belgfrukta Cyamopsis tetragonoloba
- Xantangummi (E415) er eit gjæringsprodukt frå bakterien Xanthomonas blir campestridd.
Alle tre tilsetningsstoff blir brukte som fortjukkingsmiddel eller stabilisator og er tillate brukte i rekke næringsmiddel. Eksempel på dette er
- iskrem
- frukostblandingar
- kjøttprodukt
- godteri
- bakarvarer
- yoghurt
- ost
Likevel betyr ikkje godkjenninga i desse matvarene at dei faktisk er nytta i alle desse matvarene, og at det er brukt betyr heller ikkje nødvendigvis at det inneheld etylenoksid.
Kva tilsetningsstoff som er brukte i ei matvare skal vere med i ingredienslista.
Ikkje alle produkt som inneheld dei nemnde tilsetningsstoffa, blir påverka. Det er påvist etylenoksid berre i enkelte parti av visse produkt.
Ta kontakt direkte med produsent eller importør viss du lurer på om produktet ditt er produsert med etylenoksid. Kontaktinformasjon står på emballasjen av produktet.
Kor lenge har desse produkta vore i sal?
Det vil variere frå produkt til produkt ettersom når produktet blei produsert. Opplysingar om salsperiode vil ein kunne få ved å vende seg direkte til dei som er ansvarleg for produktet.
Kva gjer Mattilsynet?
Mattilsynet har eit løpande overvakingsprogram der vi analyserer om lag 1350 prøver av frukt, grønsaker, korn, barnemat med årlegare . Resultata frå overvakingsprogrammet viser at det svært sjeldan blir påvist så høge restar av plantevernmiddel at det kan ha helsemessig betyding.
Mattilsynet er engasjert i ei rekke tilbakekallingar og uttak frå marknaden. Mattilsynet samarbeider med EU-kommisjonen og medlemslanda for å auke bevisstheita for dette problemet. Det er også nært samarbeid i samband med identifisering av tilsetningsstoff med etylenoksid som er levert til bedrifter eller matprodusentar i Noreg.